Een interview met een vertaalster van Candlelights De vragen zijn aangeleverd door de leden van het forum. Het interview is van april 2013. Heel veel dank aan de vertaalster die onze vragen wilde beantwoorden! Ben je fulltime vertaalster? Min of meer. Ik werk vier dagen in de week, van dinsdag tot en met vrijdag. Ik begin ’s ochtends om half negen en werk tot half vijf ’s middags door. Niet aan een stuk door, hoor. Dinsdags ga ik bijvoorbeeld om twaalf uur met de fiets naar het bos om een uur hard te lopen. Om twaalf uur ’s middags doe ik altijd mee met Nederland in Beweging om te voorkomen dat ik te stijf word van het achter de computer zitten. Ik neem altijd ruim pauze en kijk onder het boterham eten naar bijv. Sex en de City. Een van mijn favoriete programma’s. ’s Ochtends om half tien drink ik koffie en ‘s middags om half vier thee. Ik hou er ook wel eens om half vier mee op. Ligt eraan. Overigens kun je er niet van leven. Zelfs al zou ik twee keer zo hard werken, dan kom je nog niet veel boven het minimum loon. Dat geldt voor al het vertaalwerk, wordt slecht betaald. Hoe word je vertaalster van Candlelights? Ben je gevraagd of heb je gesolliciteerd? Ik ben op mijn vijftigste Engels gaan studeren aan de universiteit. Ik ben ooit begonnen als lerares Lichamelijke Opvoeding (werd ik niet gelukkig van) en heb daarna een nogal woelig leven geleid. Veel gereisd (toen reizen nog avontuurlijk was). Veel verschillende banen gehad en studies gedaan. Getrouwd, gescheiden. Op mijn vijfenveertigste de man van mijn leven ontmoet en in een totaal ander leven terecht gekomen. Eindelijk kreeg ik de kans om mijn grote droom: Engels studeren, waar te maken. Ik heb er met volle teugen van genoten. Echt, geweldig. Maar voor je het weet zijn er vijf jaar om, ben je afgestudeerd en vraag je je af: wat nu? Mijn overbuurman (vertaler Engels) raadde mij aan om Bouquetjes te gaan vertalen. Dat had hij ook ooit gedaan. Dat leek me een geweldig idee en ik was ervan overtuigd dat ik dat zou kunnen. Ik had immers Engels gestudeerd en op mijn eindexamen middelbare school had ik een tien voor Nederlands. Helaas werd ik meteen afgeserveerd: geen ervaring. Tja, wat nu? Gezocht naar andere uitgevers en zo vond ik Candlelight. Ik wilde me natuurlijk niet meteen weer af laten schepen en dus mailde ik niet, maar belde ik op. Ik kreeg iemand aan de lijn die me op mijn aandringen wel een proefvertaling wilde toesturen. Hoera! Op mijn vraag wat er daarna zou gebeuren vertelde hij dat ik dan in een bakje kwam en dat ik daar misschien nog wel eens uit zou kunnen komen. Klonk niet hoopvol. Vertaling gemaakt, goedgekeurd. En dus: elke dag gaan bellen met de vraag of ik al voor in het bakje zat. Ik geloof dat het César Becx zelf was die toen zei: je ben zo enthousiast, ik geef je een kans. (Zo zie je, als je echt iets wilt en je gaat ervoor, lukt het) Hij stuurde me een (dun) boek. Mijn uiterste best gedaan, dat begrijp je, maar toen ik César later aan de lijn kreeg, zonk de moed me in de schoenen. Er was wel het een en ander op aan merken! Hij stuurde me de beoordeling en ik werd in een A4tje bijna geheel afgebroken. Alleen de laatste zin was hoopvol: ik had wel talent, maar ik moest…. En toen kwamen er een aantal adviezen. En opeens was ik toch nog aangenomen! Ja, er worden hoge eisen gesteld en ik kan jullie verzekeren dat er met heel veel zorg aan de romans wordt gewerkt. Vaak is het originele boek langer dan de vertaling. Wie bepaalt welke stukken er uit een boek gaan? Wij krijgen op uit hoeveel tekens het originele manuscript bestaat en dat moeten we tot een bepaald aantal terugbrengen. Dit om een soort uniformiteit te krijgen. Alle boeken bestaan dan ook uit ongeveer 315 bladzijden. Wat er uit gaat, bepaalt de vertaler, maar het is natuurlijk wel de bedoeling om het origineel zoveel mogelijk recht te doen. Is het toeval dat de inkorting van een boek gebeurt door het schrappen van de liefdesscenes of is dat expres? Nee, hoor! Beslist niet. Het is wel zo dat we al te expliciete seksscènes moeten afzwakken. Ik ben zelfs wel eens op mijn vingers getikt omdat ik te veel had afgezwakt. Het zijn romantische, licht erotische boeken en dat willen ze zo houden. Voor stevige seks moet je een ander soort boeken lezen. Zoals jullie hebben kunnen lezen in een van de nieuwsbrieven van César zitten we vaak met het probleem dat er geen “nette” woorden zijn voor de geslachtsdelen. Je komt dat toch op soms een beetje vreemde woorden als “zijn hardheid”. Ik probeer er iets van te maken als “zijn opgewonden lichaam”. Ik vind overigens zelf dat het veel erotischer is om te suggereren, dan om het allemaal plastisch te beschrijven. Er is zelfs een boek geweest waarin ik de erotiek te minimaal vond. Ik vroeg me af of de schrijfster het zelf “wel eens gedaan had”. Dat ligt dan echt niet aan ons. Als een boek uit veel tekens bestaat, kort ik bijvoorbeeld erg uitvoerige beschrijvingen van de natuur of van een kasteel/landhuis in. Krijg je opdracht om bepaalde titels te vertalen of mag je zelf ook kiezen? Ik vertaal de Historische Romans, die krijg ik gewoon toegestuurd. Ik heb onlangs een boek over de Schotse Hooglanden gekregen. Dat is toch een beetje anders dan over graven en hertogen. Dat vond ik helemaal niet leuk om te doen en heb gevraagd me dat nooit meer te sturen. Of dat ook gaat gebeuren weet ik eerlijk gezegd niet. Weiger je weleens een boek te vertalen? Nee, hoeft ook niet. Ik krijg altijd hetzelfde genre. Als ze me zouden vragen voor erg erotische boeken, zou ik het niet doen. Ik wil ook geen Vampiers. Niet principieel, maar dat vind ik niet leuk om te doen. Ik hou meer van een beetje humor en romantiek. Een kennis van mij (ken ik nog van de studie) doet bijv. Vikingen. Vindt hij leuk. Zo zit iedere vertaler in een bepaald genre (denk ik). Doe je alleen HR’s of ook Pink Pockets en Vampieren? Alleen HR’s. Zie boven. Heb je zeggenschap als het gaat om het op volgorde vertalen van een serie? Was het maar waar! Dat zou ik heel leuk vinden. Dat lukt niet in de planning, begrijp ik. Het is maar net welk boek op een bepaald moment voor mij beschikbaar is. Ik krijg wel bijvoorbeeld het eerste deel dat door iemand anders is vertaald toegestuurd als ik het tweede moet vertalen. Dan kan ik het lezen om een beetje te weten wat eraan vooraf ging. Heb je voorkeur voor bepaalde schrijfsters en voor een bepaalde periode? De periode is dus (gelukkig) altijd hetzelfde voor mij. Zie boven. Ik heb tot nu toe ruim veertig boeken vertaald en daar zaten maar een stuk of drie van dezelfde schrijfster bij. Ik heb zeker voorkeur, maar ja, het is maar net wat er voor mij beschikbaar is. Ik zou het liefst alleen maar Elizabeth Boyle vertalen. Of Teresa Medeiros. Daar ben ik nu mee bezig. Dat zijn de betere schrijfsters wat stijl en verhaal betreft, dus dat is een grotere “uitdaging”. Moet je echt creatief zijn. Zoeken naar mooie Nederlandse woorden om de schrijfsters zoveel mogelijk recht te doen. Zoeken naar vergelijkbare uitdrukking in het Nederlands. Lange zinnen tot een goed einde brengen. Valt niet altijd mee, hoor. Soms zit ik te kreunen en steunen en roep ik dat ik de eerste de beste die ooit nog denigrerend over dit werk praat (gebeurt heel veel!) zal vermoorden. In het begin heb ik wel eens overwogen een boek terug te sturen, omdat ik dacht dat ik het niet zou kunnen. Dan is het een kwestie van doorzetten en in jezelf blijven geloven. Het grappige is dat als ik docenten van de universiteit vertel dat ik dit werk doe, ze eerder bewonderend dan denigrerend reageren. Zij weten hoe moeilijk vertalen is. Ik heb dan ook grote bewondering voor mensen die de grote schrijvers (goed) vertalen. Ik lees ook wel eens vertalingen waarvan ik denk: dat had ik beter gedaan! Krijg ik opeens weer kapsones. Hoelang mag je doen over een vertaling? Geen idee, maar ik doe er acht weken over. Soms negen. Hoe krijg je een te vertalen boek aangeleverd? Is het gewoon een paperback of een advanced readers copy (drukproef)? Of misschien zelfs digitaal? Ik krijg normaal gesproken het originele boek toegestuurd. (Bij uitzondering de gekopieerde versie). Dat zet ik op een standaardje voor me. Gaat heel goed. Ben ik zo gewend. Mijn overbuurman kopieerde het boek. Begin ik echt niet aan. Vind ik ook niet nodig. Wat voor opleiding heb je gedaan om dit werk te gaan doen en wat doe je nog meer erbij? Ikzelf ben dus universitair geschoold. De mensen die ik ken en die Candlelights vertalen (een paar) zijn dat ook. Dat is geen eis. Ik weet toevallig dat degene die mijn vertalingen redigeert ook een universitaire opleiding heeft gedaan. Ik ben er dus best veel tijd mee kwijt en doe er geen ander werk bij. Wie controleert of de vertalingen goed zijn? Ik heb een eigen editor die al mijn vertalingen redigeert. Zij is heel goed, hoor! Soms krijg ik wel eens feedback en dan zie je hoe zorgvuldig er met de vertalingen wordt omgegaan en hoe gemakkelijk je toch nog weer fouten maakt. Dan krijg je een hele lijst met de bekende instinkers, de taal en typefouten etc. Ik kan jullie verzekeren dat er door iedereen die eraan werkt met heel veel zorg en heel veel liefde aan wordt gewerkt. Het is beslist niet zo dat je maar een beetje aardig vertaling inlevert en dat het dan wel best is. Er wordt verwacht dat je het echt met heel veel zorg doet. Het allerbelangrijkste is dat er geen Engels doorheen mag schemeren. Daarnaast moet je Nederlands perfect zijn. Ik dacht dat mijn Nederlands perfect was, tot ik ging vertalen. Wanneer ten minste, wanneer tenminste? Ten slotte? Tenslotte? En waar komt de komma? Zo kan ik nog pagina’s lang doorgaan. Je hebt geen idee! Ik had het tenminste niet! Is tenslotte best lastig. Maar wat ik jullie ten slotte ga meedelen volgt onderaan. Grammaticaal en syntactisch moet het ook allemaal echt kloppen. En dan is er natuurlijk ook nog de huisstijl. Wat met een kleine letter, wat een hoofdletter? Milord? Of mylord? Daar krijg je uitgebreide instructies voor. Hoe deel je de pagina in? Wat schuin gedrukt en wat weer niet. Waar laat je een regel open etc. Ook veel meer dan je zou denken. Welke boeken lees je zelf graag? Ik lees heel veel non fictie. Veel geschiedenis. Van Engeland, Frankrijk en Nederland. Ik lees graag biografieën. Verder veel Engels om het op peil te houden. Dickens (geweldig), Edith Warton, Anthony Trollope (ben ik dol op). Ik lees graag Couperus en Willem Elsschot en zit in midden in Anna Karenina van Tolstoj. Dat werk. En verder ben ik een hele grote fan van Havank. Mijn grootste geluk ervaar ik als ik op vakantie ben in een fijn hotel en dan met een glas wijn (of bier) en een schaal bitterballen voor mijn neus een Havankje lees. Dan ben ik echt volmaakt gelukkig. “Onze” boeken heb ik nooit gelezen, maar ik was als meisje helemaal dol van de zogenaamde “meisjesboeken”. Ik heb alles van Leni Saris gelezen en vond haar echt geweldig. Toen ik wat ouder werd vond ik dat ik als MMS meisje een beetje “intellectueel” moest doen. Als ik nu wel eens bedenk wat ik toen las, vrees ik dat ik daar niet veel van begrepen kan hebben. Tijdens de studie Engels krijg je van alles voorgeschoteld. Shakespeare bijvoorbeeld. Schitterend, maar meer worstelen dan genieten, hoor. Niet te vergelijken met onbezorgd genieten van een Candlelight Historisch. Ten slotte: veel leesplezier gewenst met Candlelight Historisch!

Home | Candlelight